سنتور خوب از کجا تهیه کنم؟
یادداشت، نوید مسجدی
بیش از سی سال است که سنتور می‌زنم. ساز اولم که مشقی بود، بعد از مدتی صفحه زیرینش از یک قسمت از کلاف سنتور جدا شد، به نظرم بد صدا بود، خوب کوک نمی‌شد و مدام سیم‌های زردش موقع کوک کردن پاره می‌شد. بعد سنتور دیگری خریدم که هنوز همان را دارم. این ساز هم تا همین اواخر که گوشی‌هایش را عوض کردم راحت کوک نمی‌شد. اوایل خیلی بیشتر دوستش داشتم چون صدایش خوب بود و ظاهر خوبی هم داشت. اما با این حال در مقایسه با صدای سنتور کیانی و پایور که در اجراهایشان یا آلبوم‌های صوتی می‌شنیدم مخصوصاً زردهای سازم را دوست نداشتم و ندارم. مدتی هم یک لاکوک و بعد هم یک سل دیز دستم بود، با آنها می‌نواختم اما آنقدر خوب نبودند که بخرمشان. ضمن اینکه به نسبت بودجه‌ام گران بودند و در هر حال از پس خریدشان هم بر نمی‌آمدم. این کل تجربه من در برخورد با معضلی به نام ساز خوش صداست.
یکی دو سال بعد از شروع یادگیری، متوجه شدم که سازم خوش صدا نیست، اما مشکل کوک نشدن و سیم پاره کردن از سنتور و جنس سیم نیست، مشکل از من است که این کار را بلد نیستم. بعد هم وقتی ساز جدید خریدم، مشکل کوک کردن ادامه داشت، چون نه با گوش و نه با تیونر بلد نبودم کوک کنم. فقط صدای سنتور لاکوک ناظمی سر کلاس خوب بود. حتی ناکوک هم که بود خوب می‌خواند. بعدها البته سازهای دیگری دیدم که حتی ارزان بودند یا سازنده غیرحرفه‌ای داشتند، اما خوش صدا بودند. یا سازهای گرانی دیدم که سازنده معروفی داشتند، اما چون نوازنده بلد نبود کوک کند، بد می‌خواندند. همان ساز ناکوک را وقتی به دست استاد می‌دادیم تا امتحان کند، غوغا بود.
چه نوع صدایی دوست داریم؟
می‌گویند ساز خوب آن است که نوازنده را خسته نکند. یعنی او همواره به بهانه‌ای، جعبه ساز را باز کند و با آن بنوازند. واقعیت این است که سازنده و سنتور خوب، فقط بخشی از داستان ساز خوب هستند. بخش دیگر ماییم! که بتوانیم کوک کنیم و صدای خوبی از آن در بیاوریم. برای اینکه ما اینکار را بتوانیم بکنیم، اول باید نوازندگی را آموزش ببینیم و گوشمان به صداها آشنا شود. پس کل ماجرای ساز خوب را با توجه به تجربه‌های خودم در اینجا جمع‌بندی می‌کنم:
1- قدم اول تربیت گوش است. اول باید بدانیم که اصلاً ما چه صدایی را دوست داریم. برای آن هم باید بدانیم که اصلاً مگر چند نوع صدا داریم؟ یا چه صداهایی از این جعبه سحرآمیز در می‌آید. پس اگر می‌خواهید ساز خوبی بخرید اول استاد مورد علاقه و سبک نوازندگی که دوست دارید آنطور شوید را پیدا کنید. توصیه می‌کنم بعد از اینکه نوازنده محبوبتان را پیدا کردید، سه ماه به آثارش گوش دهید. بعد از آن گوش‌تان سنجشی برای صدای خوب دارد که هر سازی را با آن مقایسه کند و رأی به خوب یا بد بودن آن دهد.
2- قدم دوم شروع نوازندگی است. اگر نوازنده نباشیم که خرید ساز خوب معنایی ندارد. به ویژه ساز جوان یا تازه ساخته شده که اگر با آن ننوازیم و مدام کوکش نکنیم، هیچگاه بالغ نمی‌شود تا صدای اصلیش آشکار شود. نوازندگی یعنی بتوانیم صدای خوبی از یک ساز، با هر کیفیتی که باشد، در بیاوریم. این کار حداقل 6 ماه زمان نیاز دارد و بهترین حالت، در صورتی که روزانه تمرین مرتبی داشته باشیم و پیوسته به کلاس برویم، یک سال است.
3- قدم آخر هم پیدا کردن سازنده‌ایست که حاضر باشد سازی به شما بدهد که اگر بعد از مدت کوتاهی با آن نواختید و نظرتان عوض شد، بتوانید سازتان را عوض کنید. البته این یعنی در آن مدت امانت‌دار خوبی باشید و کوک کردن و نوازندگی هم تا حدود زیادی بلد باشید. در غیر این صورت هیچ سازنده‌ای به امانت دادن سازهایش به شما راضی نمی‌شود.
قبل از برداشتن این سه قدم چه کنم؟
به نظرم خریداران سنتور سه دسته هستند، اگر این سه قدم را بر نداشته‌اید، احتمالا از دسته اول هستید.
- دسته اول کسانی هستند که می‌خواهند با حداقل بودجه ساز تهیه کنند، تا بعدا ببینند چه پیش می‌آید. این افراد همه مبتدی هستند و تجربه قبلی نوازندگی ندارند. من توصیه‌ام تهیه ارزان‌ترین ساز اما از جای مطمئن است یا از دوستانشان قرض بگیرند یا بخرند.
- دسته دوم کسانی که دلشان به ارزان‌ترین و ساز مشقی راضی نیست و می‌خواهند با بودجه بیشتر، ساز بهتری داشته باشند. به نظرم از هر چندین نفر یکی اینگونه فکر می‌کند! افراد این گروه اگر تجربه نوازندگی ندارند و مبتدی هستند، کار بسیار مشکلی دارند. چیزی را می‌خواهند که نمی‌دانند چیست و چه مشخصاتی باید داشته باشد. در این گونه موارد این افراد نیاز به یک معتمد دارند و باید به سلیقه یک نفر اعتماد کنند.
- دسته سوم افرادی هستند که می‌خواهند ساز عالی داشته باشند. این دسته معمولا شامل نوازندگان و موسیقیدانان است که سلیقه‌شان شکل گرفته، نوازنده یا نوازندگان مورد علاقه‌شان را می‌شناسند و معمولا هم چند استاد سازنده سراغ دارند.
در مورد مشخصات سنتور خوب بیشتر بخوانید: هفت نکته در مورد سنتور خوب
ثبت ديدگاه