آموزش‌ها و صدای نورعلی برومند

آموزش تحریرهای آوازی توسط نورعلی برومند

این فایل صوتی که در مجموع حدود 60 دقیقه است. نورعلی برومند توضیحاتی در مورد فن آوازخوانی به نورالدین رضوی سروستانی می‌دهد که از لحاظ دانش موسیقایی بسیار ارزنده است. علاوه بر آن ارتباط میان استاد و شاگرد و حال و هوای کلاس‌های آموزشی دوران قدیم، با توجه به ارتباط نورعلی برومند با بزرگان موسیقی بر ما روشن می‌شود. او علاوه بر پی‌گیری برنامه درسی که بر راک‌های دستگاه ماهور متمرکز است، به خاطراتی آموزنده از موسیقیدانان اشاره می‌کند. یا توضیحاتی در مورد ردیف موسیقی و جایگاه آن در موسیقی می‌دهد که همگی بخشی از فرایند آموزش سینه به سینه محسوب می‌شوند. در بخش دوم نمونه اجرای آواز نورالدین رضوی سروستانی و سه‌تار نورعلی برومند در دستگاه ماهور ضبط شده است. شایان ذکر است که این نمونه صوتی از دستگاه ضبط صوت تبدیل شده و کیفیت صوتی مناسبی ندارد.

اجرای چهارمضراب ماهور نورعلی برومند

این نمونه صوتی در محفلی خصوصی ضبط شده است. در ابتدا نورعلی برومند توضیحاتی در مورد چهارمضراب مشهور ماهور و سابقه ساخت آن می‌دهد. به عقیده ایشان، ابوالحسن صبا که این چهارمضراب را تنظیم کرده “سه‌تار بهتر از ویولن می‌زند”. در ادامه تعریف می‌کند که وقتی صبا نزد درویش‌خان مشق می‌کرد، از بیرون اتاق درس مشخص نبود که کدامیک در حال نواختن است. سرانجام نورعلی برومند چهارمضراب ماهور صبا که “اصل مطلب و پایه‌اش برای درویش‌خان” است را بسیار عالی و زیبا می‌نوازند. ضبط این نمونه احتمالا حدود سال 1340 است.

تدریس دستگاه ماهور با سه‌تار

این نمونه صوتی جلسه آموزشی دوره گوشه‌های دستگاه ماهور از ردیف میرزاعبدالله است. نورعلی برومند با سه‌تار تمام گوشه‌ها را درس داده و برای برخی از آن‌ها توضیحات تکمیلی می‌دهد. در این مطلب فقط بخش‌هایی از تدریس ایشان که با توضیح همراه است انتشار می‌یابد. این کار با هدف تمرکز بر حال و هوا و شیوه آموزش ایشان انجام شده است. گفتگو و ضبط توسط هرمز فرهت انجام شده است (برای نسخه کامل آن به انتهای همین مطلب مراجعه شود).

نحوه تدریس موسیقی

بررسی این نمونه نشان می‌دهد که اساتید موسیقی ایران برای آنکه شاگردان بتوانند گوشه‌های ردیف را در حافظه ضبط کنند، برای برخی انواع تحریر‌ها یا مضراب‌ها مثال‌هایی می‌زده‌اند. مثل “گل و شکر و بیار یار” که برای حفظ کردن مضراب‌های معروف رهاب در دستگاه شور می‌دانیم. یا در اینجا در مورد مجلس افروز یا نیشابورک توضیح بسیار شنیدنی از برومند یاد می‌گیریم. در واقع برومند در این نمونه علاوه بر اینکه به بررسی و شرح گوشه‌های ردیف و تکنیک نواختن می‌پردازد، کلاس درسش بسیار فراتر از آموزش چند فن نوازندگی یا توضیح در مورد یک گوشه است. او گوشه‌ها از دستگاه‌های مختلف را با هم مقایسه می‌کند، مثال‌هایی از نوازندگان و خوانندگان آن زمان می‌آورد و با دانش گسترده‌ای که از موسیقی دارد، فضای آموزشی بسیار خلاقانه برای شاگرد بوجود می‌آورد. در این حین نقدی درست و فنی از موسیقی روز جامعه هم ارایه می‌دهد که نحوه انجام آن برای دوران معاصر ما آموزنده است.

خاطره از حوصله و عشق اوس عباس در ساز سازی

در این نمونه صوتی نورعلی برومند خاطره‌ای از اوس عباس تعریف می‌کند که خلاصه آن به این شرح است:

اوس عباس قول تعمیر سازی قدیمی متعلق به برومند را به او داده و با این وجود فرصت برای انجام تعمیرات ساز دست نداده است. بالاخره اوس عباس دسته ساز را تعمیر می‌کند و برومند در زمان موعود به خانه او می‌رود تا ساز را تحویل بگیرد. اما تراز کردن دسته و تنظیم صدای ساز (آنطور که به سلیقه اوس عباس خوش آید) بسیار بسیار زمان‌بر است. این کار حوصله می‌خواهد و … برومند صبرش تمام می‌شود. طوری که این کار حدود 12 ساعت به طول می‌انجامد و سرانجام سازی که قبل از ظهر “کَر” می‌خواند، صدای عالی از آن بلند می‌شود. حال اوس عباس با برومند همراه می‌شود تا صدای سازی را که اینچنین با حوصله و عشق درست کرده، در منزل برومند و در کنار باغچه او و “هوای مرطوبش” بشنود … .

سخنرانی نورعلی برومند (جشن هنر شیراز)

این سخنرانی در جشن هنر شیراز و احتمالا در حدود سال‌های 54-1352 انجام شده است. گفته‌های او در این سخنرانی مبنای بسیاری از موسیقیدانان برای تعریف موسیقی ایرانی قرار گرفته است. از این لحاظ تعریف ارایه شده از موسیقی اهمیتی تاریخی دارد. همچنین این سخنرانی شامل نظرات و توصیه‌های نورعلی برومند در مورد موسیقی زمان او و بداهه‌نوازی در موسیقی ایرانی است. بخش انتهایی این نمونه صوتی در فایل زیرین حذف شده است.

ابتدا او تعریفی از موسیقی “اصیل” ایرانی ارایه می‌دهد و سپس وارد مبحث بداهه‌نوازی می‌شود. او برای روشن شدن موضوع، بداهه‌نوازی در موسیقی ایرانی را با سخنرانی یک شخص مقایسه می‌کند. به عقیده برومند همانطور که ارایه ضرب‌المثل‌های متعدد، حذف حروف ربط و اضافه و انسجام نداشتن موضوع سخنرانی، می‌تواند صحبت‌های سخنران را بی‌معنا کند، همین در مورد موسیقی ایرانی نیز صادق است.

منابع

آلبوم درس‌هایی از استاد نورعلی برومند (دستگاه ماهور)، نشر موسسه ماهور 1384. قابل خرید و دانلود از بیپ‌تونز

شامل 4 لوح فشرده:

1- از درآمد ماهور تا ماهور صغیر

2- از فیلی تا راک‌ها

3- تصنیف، پیش‌درآمد و رنگ (تصنیف عشق تو آتش، رنگ درویش‌خان، تصنیف شب وصال و خاطراتی از درویش‌خان)

4- دستگاه ماهور – توضیحات تکمیلی همراه با صدای رضوی سروستانی و توضیحات نورعلی برومند.

*بخشی از این آلبوم با نام “آثار جاویدان موسیقی ایران، در محضر استاد 2” اولین بار بر روی نوار منتشر شده است.

**بقیه فایل‌های صوتی از آرشیو شخصی استفاده شده است.