تاریخچه مختصر سازندگان سنتور

یادداشت، نوید مسجدی

یکی از شناخته شده‌ترین سازندگان معاصر که نوازندگانی چون فرامرز پایور، مجید کیانی، پرویز مشکاتیان و پشنک کامکار از او سنتور دارند، مهدی ناظمی است. به این دلیل شاید بتوان گفت که ناظمی حتی بیش از این نوازندگان بر سلیقه موسیقایی گوش علاقمندان به صدای سنتور تأثیر داشته است. چراکه هر آنچه از آلبوم‌های تکنوازی و گروه‌نوازی حداقل در 40 سال گذشته ضبط شده بیشتر با سنتورهای ساخت ایشان بوده است. هرچند این از اهمیت و نقش سایر سازندگان معاصر و گذشته کم نخواهد کرد.

مهدی ناظمیمهدی ناظمی

مهدی ناظمی متولد 1284 (یا 1289) در یزد است. در آن زمان که او به دستور و تشویق حبیب سماعی شروع به ساز سازی می‌کند، بهترین سنتور سازها در اصفهان و جلفا جمع شده بودند و ناظمی برای یادگیری ساخت سنتور مجبور می‌شود تا سنتورهای ساخته سازندگان اصفهانی (احتمالا بیشتر سنتورهای مارکار اصفهانی) را باز کند تا بتواند فرایند ساخت آن‌ها را دریابد.

سازندگان پیشکسوت

روح‌الله خالقی در کتاب “سرگذشت موسیقی ایران” از مارکار اصفهانی و حاج محمد کریم‌خان به عنوان سنتورسازان مجرب یاد کرده است. سایر سازندگان سنتور که بیشتر اهل اصفهان و جلفا بوده و در تاریخ نامی از آن‌ها آمده می‌توان از زادور ارمنی، آقا گل اصفهانی، خاچیک، صدری اصفهانی، سیف‌الله خان اصفهانی و قدرت کلیمی دیبانیا نام برد. از میان این سازندگان، دو سنتور از مارکار اصفهانی برجای مانده که یکی نزد مجید کیانی و دیگری سرنوشتی نامعلوم دارد. این سازها تا زمان حیات نورعلی برومند نزد ایشان بودند و یکی از ‌آن‌ها را مجید کیانی پس از فوت برومند از برادر او خریداری می‌کند.

سازندگان معاصر سنتور

پس از مهدی ناظمی باید از ابراهیم قنبری یاد کرد که هرچند تخصص او در ساخت ویولن بود اما در سنتورسازی هم مهارت داشته است. در دوران معاصر به دلایل مختلف از جمله افزایش اقبال عمومی به یادگیری نوازندگی سنتور، ساخت سنتور با تقاضای گسترده‌ای مواجه شده است. علاوه بر آن پیشرفت‌های فناوری و افزایش دسترسی همگانی به علم کار با چوب و هم دانش ساخت سنتور موجب شده تا سازندگان دوران معاصر بر خلاف گذشته از تعداد انگشتان دست تجاوز کنند. ارایه فهرستی کامل از سازندگان به نام دوران حاضر تقریبا ناممکن است هرچند سازندگانی که مستقیم و غیرمستقیم از مکتب ساخت مهدی ناظمی آموخته‌اند همچنان انگشت‌شمارند.

برخی سازندگان حرفه‌ای سنتور

از جمله سازندگان معاصر می‌توان به رضا معمارزاده، محمد عطایی، بیژن سیدعارفی، منوچهر پوریان‌خیر، داریوش سالاری، حمید موسوی، علی غفاری، و محسن راسخ اشاره کرد. تعداد دیگری از سنتورسازان که در حال حاضر سازشان در بازار فروش سنتور در دسترس است شامل دلشاد، امیرمسعود فلاح، وظیفه‌دوست، رضایی، عرفان سیف، حسن‌نیا، بختیاری‌کیا، غفارپور، برادران مرادی‌پسند (غزل)، ناصر علایی، سعید صادقی، حسین رعنایی، ثاقبی، علیزاده، اسلامی، مجتبی زمانی، داوود غلامی شیرازی، سیروس رضوانی و …  است.

برای مطالعه بیشتر در زمینه اصطلاحات مربوط به صدای سنتور به یادداشت “ساخت سنتور و اصطلاحاتی که باید با آن آشنا شویم” مراجعه کنید.

خرید سنتور: سوالات متداول هنرجویان

قیمت سنتور

قیمت سنتور به عوامل متعدد و از جمله سازنده، کیفیت چوب و صدا وابسته است. هیچ مرزبندی در این زمینه نمی‌تواند دقیق و تعیین‌کننده باشد. باید صدای ساز را شنید، با آن نواخت و کوکش کرد و سپس در مورد قیمت آن بحث کرد. اما دسته‌بندی کلی از قیمت، انواع ساز و سازندگان آن می‌تواند وجود داشته باشد.

در فروشگاه سازگاه می‌توانید توضیحات تصویری و نوشتاری بیشتری برای سازهای در حال فروش یا فروخته شده پیدا کنید، اینجا کلیک کنید

سازهای کم کیفیت موجود در بازار

در حال حاضر ارزان‌ترین سنتورهای مشقی موجود در بازار در حدود قیمت 400 تا 600 هزارتومان هستند. سنتورهای 600 هزارتومانی معمولا بدون جعبه، مضراب و سایر لوازم جانبی که با یک ساز نو عرضه می‌شود، به فروش می‌رسند. بیشتر این سازها توسط فروشندگان غیرحرفه‌ای عرضه شده و سازندگان آن نیز نامعلوم است. همچنین در موارد زیادی امکان مرجوعی آن‌ها به معمول عرف خرید ساز که یک هفته تا ده روز امکان تعویض ساز وجود دارد، منتفی است. به علاوه، این ساز‌ها معمولا کوک نیستند، رنگ‌های تیره‌ای دارند (چوبشان رنگ شده)، خرک‌ها بدون هیچ نظمی روی صفحه قرار گرفته‌اند، گل سنتور شکلی عجیب دارد، گوشی‌ها کج و معوجند و چند سیم کم دارند. در مواردی اگر نگاهی دقیق‌تر بیاندازیم، صفحه زیر و به ویژه صفحه رو که خیلی در ساختمان ساز اهمیت دارد، تاب دارد. خلاصه اینکه، به خریدشان نمی‌ارزد، اما همچنان بازار دارند!

جدول مقایسه قیمت سنتورهای موجود در بازار

سازهای مشقی

از میان سازندگان، سازهای وفایی، وظیفه‌دوست، رضوانی، طنین، حسن‌نیا، تحویلیان و ماهور جزو سازهای مناسب برای مبتدیان می‌توانند دسته‌بندی شوند. قیمت این سازها بین 900 تا 1800 هزار تومان است و توسط فروشگاه‌های معتبر و به همراه جعبه و لوازم جانبی عرضه می‌شوند. تجربه نشان می‌دهد که صدای این سازها با گذشت زمان بهتر نمی‌شود. حتی در مواردی صدا افت می‌کند. کیفیت ساخت این سازها عالی نیست اما در جزییات ساخت دقت شده است و معمولا آسان کوک می‌شوند.

سازهای نیمه حرفه‌ای

گروه دوم سنتورها در حدود قیمتی 2 تا 4 میلیون تومان در رده سازهای نیمه حرفه‌ای قرار داشته و برای هنرجویان در سطح متوسطه که معمولا بین یک تا پنج سال ساز زده‌اند مناسب است. سنتورهای ویژه و چند مُهر یزدانپناه، تحویلیان، وفایی، ساداتی، فولادی، صالحی در این رده قیمتی قرار دارند.

توضیحات تصویری درباره نحوه انتخاب و خرید سنتور دست دوم

سازهای حرفه‌ای

گروه سوم سازندگان حرفه‌ای هستند که قیمت سنتورشان معمولا بالاتر از 6 میلیون تومان است. سنتورهای معمارزاده، سالاری، عطایی، موسوی و راسخ در این رده قرار می‌گیرند. سازهای با برچسب سه مُهر، ویژه و از این دست نیز در این رده قیمتی قرار می‌گیرند. این سازها بیشتر مناسب نوازندگان حرفه‌ای و با سابقه نوازندگی طولانی است. این افراد سلیقه موسیقی‌شان شکل گرفته و اغلب به دنبال صداهای دلخواه خود هستند و بنابراین حاضرند مبالغ بیشتری برای ساز بپردازند.

منابع