کتاب باغ‌های ایران کتاب اول

«آثار علیرضا مشایخى را مى‌توان مهمترین طرح بنیانى و مدوَّن از «موسیقى نو» دانست. صورت‌بندى‌هاى او از چگونگى طرح «موسیقى نو» در ایران و تبین‌هاى حاصل از آن، بر بنیانى ایستاده‌اند که در دوره‌ى معاصر تاریخ موسیقى، بى‌سابقه بوده است. طرح انضمامى نسبت موسیقى و تفکر. این نسبت، در اصطلاح «موسیقى تفکر» خود را آشکار کرده است. به بیان دیگر، طرح «موسیقى نو» در تبیین «موسیقى تفکر» نهفته است. پس از شرح این نسبت، راه براى طرح «موسیقى نو» در ایران گشوده و هموار مى‌شود.

آثار علیرضا مشایخى، سبب طرح بنیانى «موسیقى نو» در ایران شده است. صورت‌بندى‌هاى متفاوت او از «موسیقى نو» در دوره‌هاى متفاوت آهنگسازیش قابل بررسى و تبیین هستند. دوره‌ى نخست آهنگسازى علیرضا مشایخى به ‌پیشنهاد هوشنگ طاهرى، «تمرکز گسترده» نام دارد. موضوع این دوره از آثار آهنگساز، تمرکز بر «صدا»، «سکوت» و «زمان» است. دوره‌ى دوم به پیشنهاد برنارد مشایخى، «موسیقى نسبى» نام دارد. در این دوره، یکى از ابعاد موسیقى محوریت مى‌یابد و سایر ابعاد و ساختار اثر، نسبت به آن تعریف مى‌شوند. علیرضا مشایخى دوره‌ى سوم آهنگسازیش را «متاایکس» نامیده است. در این دوره، پیوستگى و رابطه‌ى دوره‌هاى متفاوت تاریخ موسیقى و سبک‌شناسى‌هاى حاصل از آن، به موضوع آهنگسازى تبدیل مى‌شوند. همچنین دوره‌ى چهارم آهنگسازى علیرضا مشایخى به پیشنهاد سینا صدقى «مانیفِست» نامگذارى شد. این رویکرد نوین، مبتنى بر دستآوردهاى دوره‌ى «متاایکس»، درصدد است تا نسبت‌هاى فراموش‌شده‌ى فرهنگ‌ها و ترادیسیون‌هاى تاریخى متفاوت یادآورى شوند و به آشکارگى برسند.

علیرضا مشایخى از معدود آهنگسازانى است که در سه دیسیپلین فُرم، ساختار چندصدایى و نُتاسیون، آهنگساز مؤلِّف است. آثار ارائه‌شده در مجموعه‌ى «باغ‌هاى ایران»، صورت مدَّون‌شده‌ى نظام چندصدایی او را دربَر دارند. در قطعات این مجموعه «فُرم»، از یکسو مبتنى بر مفاهیم بنیانى موسیقى ایرانى شکل گرفته و از سوى دیگر، راه‌هاى عبور از مرزهاى آن نیز اندیشیده و تصنیف شده است. براى مثال مى‌توان به فُرم «بداهه» ملهَم از موسیقى ایرانى اشاره کرد. در این شیوه، تکامل ایده‌ى مرکزى و بنیانى صورت جدیدى از دِوِلُپمان را معرِّفى مى‌کند و ساختار کلّىِ اثر را شکل مى‌دهد….»