آموزش سنتور: رنگ شهرآشوب

آموزش سنتور: رنگ شهرآشوب

درس شماره 27 از کتاب دستور سنتور آموزش شهرآشوب است. شهرآشوب شور در ردیف موسیقی ایران به روایت میرزاعبدالله 12 قسمت دارد. در این درس از کتاب 2 قسمت از آن به شیوه‌ای ساده برای هنرجویان سنتور در سطح مبتدی تنظیم و آموزش داده شده است. در ردیف میرزاعبدالله برخی قسمت‌ها نام مشخصی دارند. قسمت پنجم شیطان، قسمت هشتم دشتی، قسمت نهم شهناز، قسمت دهم اوج، قسمت یازدهم مجسمه، قسمت دوازدهم قطار نام دارند. بخشی از شهرآشوب در نت “ر” بکار و بخش دیگر در اوج آن به نت “ر” کرن اشاره دارد. به همین ترتیب درمورد استفاده از نت‌های “می” بمل و کرن چنین است.

داستان شهرآشوب

فرامرز پایور در کتاب “شهرآشوب” (نشر ماهور) تحقیق مفصلی درباره این قطعه انجام داده و نزدیک به 40 قطعه در دستگاه‌های مختلف با همین نام، ریتم و ساختار نغمات پیدا کرده است. این کتاب نت توسط او در آلبومی اجرا و توسط نشر ماهور منتشر شده است.

شهرآشوب در روایت موسی معروفی

سلیمان روح‌افزا شهرآشوب شور از ردیف موسی معروفی را اجرا کرده که شش قسمت است. شهرآشوب چهارگاهِ اجرا شده نیز یازده قسمت دارد. یک شهرآشوب در همایون، یکی در راست‌پنجگاه و یکی نیز در ماهور اجرا شده است. این شهرآشوب‌ها (در جمع 20 قسمت) با روایت میرزاعبدالله تفاوت‌هایی دارند.

اجراهای دیگر از شهرآشوب

داریوش صفوت در آلبوم “124 قطعه برگزیده از موسیقی کلاسیک ایران” رنگ شهرآشوب در ماهور را با سه‌تار اجرا کرده است. این اجرا مطابق با رنگ یک‌چوبه موجود در دستگاه ماهور ردیف موسیقی به روایت میرزاعبدالله است. همچنین در همین مجموعه “رنگ ماهور قدیم” به نقل از ردیف موسیقی به روایت موسی معروفی اجرا شده که آن نیز به شهرآشوب مشهور است. جلال ذوالفنون در آلبوم “مکتب سه‌‌تارنوازی ذوالفنون” هر دوازده قسمت شهرآشوب شور را اجرا کرده که بر روایت میرزاعبدالله منطبق است. مرتضی نی‌داود نیز دو قسمت از شهرآشوب را در ردیف تار در آلبوم “ردیف تار به روایت و اجرای مرتضی نی‌داود” (نشر ماهور) اجرا کرده است.