بلبل شوریده
دستگاه موسیقی: ماهور
شاعر و آهنگساز: عارف قزوینی
متن تصنیف
شعر بر اساس کتاب دیوان عارف قزوینی آمده است:
بلبل شوریده فغان می‌کند / شِکوه زه آشوب جهان می‌کند
دامن گل گشته ز دستش رها / ناله و فریاد و امان {فغان} می‌کند
باد خزان پیروهن گل درید / دامن گل شد ز نظر ناپدید
سرو، چو یعقوب از این غم خَمید / غُصه قد سرو کمان می‌کند
***
خارجه در مجلس ما جا گرفت / نرگس شهلا ره ایما گرفت
لاله ازین داغ به دل جا گرفت / عاقبت این هیز زیان می‌کند
شد پرتیوا پی غارتگری / نه گل به جا ماند و نه باغی
ریخته دزدان عوض مشتری / هر یک ز هر سو به سراغی
دزد ز هر سوی به غارتگری / خیره‌سری بین که چه‌ها می‌کند
توضیحات
*عارف فقط همین دو بیت “دامن گل گشته ز دستش رها / ناله و فریاد و امان می‌کند” را به یاد داشته و نوشته، بقیه بعدا به دست آمده است.
**این تصنیف طبق دیوان عارف قزوینی در اصفهان و در نیمه دوم سال 1292 سروده شده است. عارف در دیوانش نوشته: تصنیفی در ده سال قبل در پرده ماهور ساخته بودم، در [شهر] اصفهان، گمان می‌کردم میرزا حبیب اصفهانی که یکی از خوانندگان نامی بود او آن تصنیف را دارد، معلوم شد آن هم بدتر از من فراموش کرده است… .
*** در بیت دوم مصراع دوم، در سایر منابع “فغان” آمده است در حالی که در دیوان عارف از “امان” استفاده شده و این بیت، تنها بیتی بوده که عارف به خاطر داشته است.
نمونه صوتی
آواز صدیق تعریف در آلبوم عارف شیدا
برخی منابع صوتی، تصویری و نوشتاری
- آلبوم 186 تصنیف قدیمی، روایت عبدالله دوامی، صدای محسن کرامتی، کمانچه پریسا کاشفی، موسسه ماهور. و در بیپ‌تونز.
- آلبوم تصنیف‌های عارف، روایت فرید خردمند، صدای مهدی امامی و سرپرستی امیرشریفی، موسسه ماهور. و در بیپ‌تونز.
- آلبوم عارف شیدا، صدیق تعریف، پویان بیگلر. به مناسبت به مناسبت هشتادمین سال خاموشی عارف قزوینی.
- آلبوم شهرود (کنسرت شاهرود)، ارشد تهماسبی، سیاوش ایمانی.
- آلبوم بر افشان، مهدی امامی، امیر شریفی، موسسه ماهور.
- آلبوم شهر بی صدا، امیرمحمد تفتی، کیوان ساکت، سامان احتشامی و ارژنگ کامکار، آوای باربد.
- کتاب ردیف آوازی و تصنیف‌های قدیمی، روایت عبدالله دوامی، گردآوری فرامرز پایور، موسسه ماهور، چاپ دوم، 1378.
- کتاب تصنیف‌های عارف قزوینی، ارشد تهماسبی، موسسه ماهور.
- کتاب چرخ بی‌آیین، فرهود صفرزاده، نشر فنجان، 1394.
- دیوان عارف قزوینی، محمدعلی سپانلو و مهدی اخوت، موسسه انتشارات نگاه، 1381.
** اگر این تصنیف را می‌توانید با سازتان بنوازید، آن را در ویدیویی آموزش دهید و برای سازگاه بفرستید (اطلاعات بیشتر)
تصنیف بسیار عالی و موسیقی هم بسیار خوب بود. شکوه ز آشوب جهان باید کرد