حسین طاهرزاده

حسین طاهرزاده، متولد 1261 اصفهان است و در سال 1278 (هفده سالگی) به تهران آمد. در تهران با هنرمندان و اساتید زیادی حشر و نشر داشت. از جمله جهانگیر میرزا حسام‌السلطنه که ویولن می‌نواخت و از خانواده معروفی بود و طاهرزاده اولین آثارش را با او بر روی صفحه ضبط کرد. او همچنین با میرزا حبیب سماع‌حضور، میرزاعبدالله و مجلل الدوله که پیانو و ضرب می‌نواخته در منزل حسام‌السلطنه معاشرت داشته است.

بهترین معلم طاهرزاده

طاهرزاده زمانی که با حسام‌السلطنه آشنا می‌شود، به دستگاه‌های موسیقی آشنایی ندارد. حسام ردیف را با ویولن می‌زد و او می‌خواند و بر روی لوله فنوگراف که آن موقع تازه آمده بود و حسام‌السلطنه هم یکی داشت ضبط می‌کردند. طاهرزاده می‌گوید این دستگاه بهترین معلم من بود. زیرا صدای خود را می‌شنیدم و هرجا نقصی به نظرم می‌رسید اصلاح می‌کردم. سپس او در مجالس دوستانه حسام‌السلطنه با میرزاعبدالله، ناصرهمایون، سماع‌حضور و مجلل الدوله آشنا شد. طاهرزاده با بیشتر موسیقدانان زمان خود در منزل مجلل‌الدوله که مرد درویش صاحب‌ذوقی بود، پیانو می‌زد و ضرب هم خوب می‌گرفت، آشنا شد.

آموزش غیرحضوری آواز

سرانجام طاهرزاده از طریق خطیب‎‌الممالک با سیدرحیم اصفهانی آشنا می‌شود و درمی‌یابد که باید نزد او برای خواندن آواز شاگردی کند. اما پس از اینکه طاهرزاده در آن مجلس به همراه تار میرزاغلام‌رضای شیرازی، آواز می‌خواند، سید رحیم خاموش می‌شود و حاضر به آموزش به طاهرزاده نمی‌شود. عاقبت راهی پیدا شد که سیدرحیم را به دفعات دعوت کنند و او را بر سر ذوق آورند که بخواند و طاهرزاده هم در اتاق مجاور پشت پرده بنشیند و کسب فیض کند. این کار عملی شد و این مجلس‌ها مکرر اتفاق افتاد و طاهرزاده به رموز کار واقف شد و از هنر استاد به طور غیرمستقیم برخوردار گردید.

آثار ضبط شده و سفرهای طاهرزاده

در دوره مشروطه، طاهرزاده به انجمن اخوت می‌پیوندد و اولین بار درویش‌خان را در خانه ظهیرالدوله ملاقات می‌کند. این آشنایی سبب می‌شود تا طاهرزاده نیز به همراه گروه درویش‌خان برای ضبط صفحه به لندن مسافرت کند. در بازگشت، این گروه در چادر علی‌نقی‌خان که در آن موقع در کرج مأمور است، شبی تا صبح با هم می‌گذرانند. او همچنین در همه کنسرت‌های انجمن اخوت شرکت داشت و آواز می‌خواند. قبل از شروع جنگ بین‌الملل اول، درویش به همراه سه هنرمند دیگر از جمله طاهرزاده به تفلیس مسافرت می‌کند. تعدادی صفحه در آنجا ضبط می‌شود که چندتا از آن سرانجام به تهران می‌رسد. طاهرزاده معتقد است که ضبط آوازهای او در سفر دوم بهتر از سفر اول بوده است به این دلیل که دود زغال و هوای لندن سینه او را اذیت کرده است.

در سال‌های اخیر چندین آلبوم از حسین طاهرزاده توسط دو موسسه فرهنگی ماهور و آوای مهربانی انتشار یافته که بیشتر مربوط به سفرهای او با دیگر هنرمندان است.

1- آلبوم آوازهای سیدحسین طاهرزاده 1 و 2، موسسه ماهور.

2- آلبوم آواز سیدحسین طاهرزاده 1 تا 4، موسسه آوای مهربانی.

مجموعه کتاب‌های آموزشی و پژوهشی موسیقی ایران در فروشگاه سازگاه

سبک آواز

طاهرزاده تنها کسی است که در میان خوانندگان قدیم سبک ممتازی دارد. تحریرهای متنوع و توجه کامل به درست ادا کردن شعر به کار برده است. شخصا ذوق و قریحه داشت و چون باسواد بود، در انتخاب اشعار و بیان آن دقت نموده است. هرگز به تکرار نغمات علاقه نداشته، چنان که وقتی یک مصراع را دوبار خوانده، هر دفعه آن را به طرزی دیگر ادا کرده است که مستمع را کاملا مجذوب می‌کند. کلمات زایدِ بی‌معنی، مانند “خدا دلم” و “هارا دلی‌دلی” و از این قبلی که شیوه دیرین آوازخوان‌ها بوده، در شیوه او مطرود گردیده است. طاهرزاده در مورد سبکش می‌گوید:

گذشتگان دو تحریر بیشتر نداشتند، من سعی کردم تنوع تحریر پیدا کنم. پند لقمان را که سعدی از زبانش گفته است: ادب از که آموختی از بی‌ادبان، به کار بستم و هرچه دیگران بد خوانده بودند، تشخیص دادم که بد است و تقلید نکردم. همچنین سعی کردم جنبه خبری و استفهامی اشعار در موقع خواندن مراعات شود و از همه مهم‌تر چون با فونوگراف سروکار داشتم و صدای خود را می‌شنیدم، در صدد اصلاح نواقص آن برآمدم.

شاگردان طاهرزاده

متاسفانه حسین طاهرزاده شاگردی نداشته است. چنانچه خود می‌گوید، به دختری شور تعلیم می‌داده که او آن را ادامه نداده و برای کسی هم نخوانده است. ابراهیم بوذری چندی از او تعلیم می‌گیرد، ولی نمی‌تواند سبک استاد قبلی، اقبال‌آذر، را تَرک کند. به عقیده او، قمرالملوک وزیری با آنکه شاگرد او نبوده، ولی مثل این که غیرمستقیم از روش او تقلید کرده است. در این باره می‌گوید: وقتی صفحه‌اش را شنیدم خیال کردم خودم می‌خوانم.